Rehabilitacja niemowląt

Prawidłowo rozwijające się, trzymiesięczne niemowlę leżąc na plecach układa się symetrycznie, unosi nóżki nad podłoże i utrzymuje je zgięte w biodrach
i kolanach przez około minutę, potrafi złączyć dłonie w linii środkowej ciała, ogląda je. Jego dłonie są otwarte a kciuki wyprowadzone na zewnątrz dłoni. Niemowlę podciągane za nadgarstki do pozycji siedzącej utrzymuje główkę w przedłużeniu linii kręgosłupa. Położone na brzuchu prezentuje symetryczny podpór na przedramionach, przy czym jego łokcie ustawiają się nieco do przodu w stosunku do linii barków, a twarz tworzy z podłożem kąt 90 stopni.

(Jeżeli zachowanie Twojego trzymiesięcznego dziecka odbiega od powyższego opisu, koniecznie porozmawiaj o tym z lekarzem pediatrą lub zgłoś bezpośrednio do fizjoterapeuty w naszej przychodni.)

Aby niemowlę rozwijało się prawidłowo, powinno w ciągu dnia przebywać
w różnych pozycjach: na plecach, na brzuchu, na bokach. Korzystnie jest układać dziecko na płaskiej – dającej możliwość ruchu – powierzchni, najlepiej na przykrytej kocem czy kołdrą podłodze (tapczany, lóżka itp. sprzęty na ogół są zbyt miękkie). Załóż dziecku luźne, niekrępujące ubranie tak, by mogło leżeć bez przykrycia.

Rozwój dziecka w pozycji leżenia na plecach

Leżąc na plecach w 4-tym miesiącu życia, dziecko coraz częściej dotyka kolan, coraz dłużej utrzymuje nóżki nad podłożem. Kolorowe śpioszki czy spodenki będą naszymi sprzymierzeńcami w prowokowaniu go do tego ruchu.

Powieś nad klatką piersiową dziecka kolorowy balonik lub inną lekką zabawkę. Zachęcisz je w ten sposób do wyciągania rączek w przód i łączenia ich w linii środkowej ciała.

Po obu stronach dziecka połóż atrakcyjne zabawki. W tym wieku dziecko sięga prawą rączką w prawo, lewą w lewo. W ten sposób będzie ćwiczyło obie rączki, jak również będzie zachęcane do podejmowania prób obrócenia się na bok. (Do obrotu na bok, a później na brzuch, potrzebna jest umiejętność przekroczenia linii środkowej ciała pojawiająca się na przełomie 4 i 5 miesiąca życia i doskonaląca się w 5 miesiącu.)

W piątym miesiącu życia dziecko chwyta za podudzia, a następnie - w szóstym miesiącu - za stopy, stopniowo zbliżając je w kierunku ust. Załóż dziecku kolorowe jaskrawe skarpetki lub kapciuszki z dzwoneczkami, by zachęcić je do tego ruchu. Wykorzystaj także wiszącą nad dzieckiem zabawkę, przesuwając ją w kierunku jego bioder i zachęcając je do kopania.

Po skończeniu pięciu miesięcy dziecko podejmuje próby wykonania obrotu
z pleców na brzuch. Połóż zabawki nieco dalej od dziecka i zachęcaj je do obrotu, raz w prawo, raz w lewo. Podawaj pięciomiesięcznemu, leżącemu na plecach dziecku zabawki, zbliżając je w linii środkowej ciała i zachęcaj do chwytania oburącz.

W szóstym miesiącu życia zachęcaj dziecko do przekładania zabawek z rączki do rączki – pokaż mu jak to robić uwalniając jedną jego rączkę z chwytu oburącz. Przyjrzyj się, jak układają się jego palce w chwycie. Pod koniec szóstego miesiąca życia dziecko powinno już chwytać z opozycją kciuka.

Dziecko sześciomiesięczne potrafi już obrócić się z pleców na brzuch. Jego dalszy rozwój ruchowy będzie odbywał się z tej pozycji. Jeżeli nie dajemy dziecku okazji do leżenia na brzuchu, wstrzymujemy jego rozwój.

Rozwój dziecka w pozycji na brzuchu

Podparte symetrycznie na łokciach dziecko w czwartym miesiącu życia stopniowo rozluźnia dłonie i bawi się leżącą blisko zabawką. Zachęcaj dziecko do takiej zabawy proponując mu atrakcyjne zabawki. Układaj też zabawki nieco z boku, po obu stronach. Obserwując je, dziecko nauczy się przenosić ciężar ciała na jeden z łokci. Pozwoli mu to uwolnić jedną rączkę i wyciągnąć ją do zabawki leżącej na podłodze. Wykonując ten ruch powinno podciągnąć w górę kolano, po stronie sięgającej ręki. Ta umiejętność powinna się pojawić, gdy dziecko ma
ok. 4,5 miesiąca.

Dziecko pięciomiesięczne unosi się coraz wyżej, stopniowo prostuje łokcie w podporze a pod koniec szóstego miesiąca życia potrafi już podeprzeć się na prostych rączkach i otwartych całkowicie dłoniach. Dawaj dziecku dużo okazji do ćwiczenia tej umiejętności – układaj je na brzuchu i zachęcaj do przebywania
w tej pozycji za pomocą atrakcyjnych zabawek. Jeżeli będziesz układać zabawki także nieco z boku, Twoje dziecko z czasem zacznie obracać się za pomocą rąk wokół własnej osi. Dopilnuj, by ćwiczyło tę nową umiejętność w obie strony.

W wieku siedmiu miesięcy dziecko umie już obrócić się z brzucha na plecy. To bardzo ważny moment – teraz maluch może już samodzielnie zmieniać pozycje w leżeniu i w ten sposób uzyskuje sporą dozę niezależności. Bawiąc się
z dzieckiem zachęcaj je do zatrzymania się w pół obrotu, w podporze na łokciu, dłoni i jednym pośladku. Podając zabawkę prowokuj je do sięgania w górę, ponad bark. Pamiętaj, by stymulować raz prawą, raz lewą stronę ciała.

A co z umiejętnością siedzenia?

Powszechnie sądzi się, że dziecko sześćiomies8ięczne powinno siedzieć. Jednak jest to pogląd błędny. Dziecko w tym wieku nie jest na ogół gotowe do samodzielnego siedzenia i sadzając je na przykład w rogu kanapy i podpierając poduszkami, obciążamy nadmiernie jego kręgosłup i stwarzamy warunki do rozwoju w przyszłości wady postawy. Powstrzymajmy się od wszelkich działań „przyspieszających” rozwój. Organizm dziecka sam wie, kiedy spróbować wyższej pozycji.

Pod koniec ósmego miesiąca pojawia się pozycja czworacza. Dziecko osiąga ją podciągając ugięte w kolanach nogi i unosząc się na rękach. Teraz przez pewien czas będzie doskonalić tę pozycję huśtając się w przód i w tył. Okazując zainteresowanie i radość z nowej umiejętności, zachęci je do ćwiczeń. Kiedy będzie gotowe, zacznie przemieszczać się w pozycji czworaczej, najpierw do tyłu a następnie do przodu. Prawidłowe czworakowanie przebiega w naprzemiennym rytmie: ręka-noga, ręka-noga. Jest to niesłychanie ważny etap w rozwoju dziecka. Doskonaląc w ten sposób koordynację ruchową, dziecko stwarza fundament m.in. dla przyszłych umiejętności szkolnych!

Dopiero teraz dziecko jest gotowe do samodzielnego siadania. Zrobi to z pozycji czworaczej. Wystarczy skręt miednicy, ułożenie jednego biodra na podłożu
i półobrót przy pomocy rąk. Teraz malec będzie co chwila zmieniać pozycję
z czworaków do siadu i z powrotem. Dajmy mu dużo przestrzeni do ruchu
i zachęcajmy do samodzielnej aktywności.

Chodzenie

Czworakując swobodnie po mieszkaniu dziecko zacznie wykorzystywać meble do podnoszenia się, do klęku z prostymi biodrami a następnie do klęku jednonóż, aż w końcu wstanie. Uzyska tę umiejętność w wieku od 9-10 miesięcy. Samodzielne chodzenie pojawi się po ok. 3 miesiącach.

Zanim dziecko zacznie chodzić będzie przemieszczało się do boku, przy różnego rodzaju podporach na sprzętach codziennego użytku. To kolejny bardzo ważny etap. Chodzenie w bok krokiem dostawnym kształtuje stopę i zapobiega płaskostopiu, dlatego nie przyspieszajmy samodzielnego chodzenia do przodu prowadząc dziecko za ręce. Takie działanie zaszkodzi maluchowi, wzmacniając koślawe ustawienie stóp. Zamiast tego znów stosując atrakcyjne zabawki, dopilnujmy by chodziło zarówno w prawo jak i w lewo. Za kilka tygodni, gdy będzie do tego przystosowane, nasze dziecko samo zacznie stawiać kroki do przodu.

Nie próbujmy „pomagać” maluchowi za pomocą chodzika. Stosując taką „pomoc” zaburzymy jedynie jego rozwój. Dziecko zachwycone pionową pozycją nie będzie chciało czworakować (a wiemy już jak istotna jest ta umiejętność dla całego przyszłego rozwoju), będzie wciąż domagało się umieszczania w chodziku. Nie przygotowany do takich obciążeń kręgosłup będzie narażony na skrzywienia,
a zawieszone w chodziku dziecko, będzie przemieszczało się odpychając się od podłoża palcami koślawo ustawionych stóp. Chodzik to „więzienie” ograniczające prawidłowy rozwój i sprzyjający rozwojowi deformacji. Zaufajmy naturalnemu pędowi dziecka do rozwoju i nie przeszkadzajmy mu, starając się ten rozwój niepotrzebnie przyspieszyć.